भारत के मानचित्र में अरब सागर कहाँ है? - bhaarat ke maanachitr mein arab saagar kahaan hai?

Materials developed by Rakesh Ranjan

Proficiency Level: Intermediate Mid

भारत के मानचित्र में अरब सागर कहाँ है? - bhaarat ke maanachitr mein arab saagar kahaan hai?
Performance Tasks:

Interpretive: Students make several categories to organize in a table with 4-5 columns the glossary for the reading. Afterwords, in group 1, students read in Jigsaw format a portion of the reading they become experts of and in group 2 they familiarize each other with the excerpts they are experts of. 

Interpersonal: Students explore in detail the map of the U.S. and India and in pairs compare and contrast the geographical features of the two countries.

Presentational: Students design travel brochures. Each pair of students selects a different state. They research the boundaries, the landscape features, distinctive flora and fauna in that state to include inside the brochure. They present their research for a competition to be featured in the Unbelievable India Teaching ads. 

Materials: Reading:

Lower level: भूगोल- भारत के बारे में

भारत एशिया के दक्षिण उपमहाद्वीप में है । इस उपमहाद्वीप में भारत, पाकिस्तान, अफ़गानिस्तान, नेपाल, भूटान, बंगलादेश अौर श्री लंका हैं। इनमें भारत सबसे बड़ा है। यह लगभग २००० मील लम्बा अौर १८०० मील चौड़ा है ।

भारत  की संस्कृति बहुत पुरानी है। पुराने समय मे यह कला, साहित्य  अौर धर्म का केन्द्र था। यहाँ पहले यूनानी अाये, फिर तुर्क अौर मुग़ल, अौर बाद में अँग्रेज़ आये ।

भूगोल के हिसाब से भारत के तीन हिस्से हैं।उत्तर की सीमा  पर हिमालय है। यह दुनिया का सबसे ऊँचा पहाड़ है । बीच के हिस्से में  बहुत बड़ा मैदान है। उसमें हिमालय  की चार नदियाँ – गंगा, यमुना, ब्रह्मपुत्र अौर सिन्धु  बहती  हैं। यह मैदान बहुत उपजाऊ है ।

नीचे का या  दक्षिण का हिस्सा सबसे पुराना है- हम इसे दक्खन का पठार कहते हैं । इस हिस्से में चार प्रमुख नदियाँ हैं- ये नर्मदा, कृष्णा, गोदावरी अौर कावेरी हैं । दक्षिण के  हिस्से में तीन तरफ़ समुद्र हैं – पूरब में बंगाल की खाड़ी, पश्चिम में अरब सागर अौर दक्षिण  में हिन्द महासागर ।

भूगोल- भारत के बारे में — Pre-reading: Categorize the शब्दावली

                                          शब्दावली

  • दक्षिण m  south
  • उपमहाद्वीप m      subcontinent
  • भारत (India)
  • पाकिस्तान (Pakistan)
  • अफ़गानिस्तान (Afghanistan)
  • नेपाल (Nepal)
  • भूटान(Bhutan)
  • बंगलादेश (Bangladesh)
  • श्री लंका (Sri Lanka)
  • लगभग  approximately
  • लम्बा adj long
  • चौड़ा adj  wide 
  • संस्कृति f  culture
  • पुरानी adj ancient 
  • कला f art
  • साहित्य m literature
  • धर्मm religion
  • केन्द्र m center 
  • यूनानी m Greek
  • तुर्क m Turk
  • मुग़ल m Mughal
  • अँग्रेज़ m English
  • भूगोल के हिसाब से from the point of view of geography
  • उत्तर m north
  • सीमा f border
  • हिमालय m Himalaya 
  • पहाड़ m mountain 
  • हिस्सा m part
  • मैदान m plains, field, ground 
  • नदियाँ (rivers) 
  • गंगा ( f. Ganga ) 
  • यमुना (Yamuna)
  • ब्रह्मपुत्र  (Brahmaputra)
  • सिन्धु (Sindhu)
  • बहना to flow
  • उपजाऊ adj fertile
  • दक्खन का पठार Plateau of Deccan
  • नदियाँ (rivers):
  • नर्मदा (Narmada)
  • कृष्णा (Krishna),
  • गोदावरी (Godavari) 
  • कावेरी (Kaveri)
  • तीन तरफ़  three sides
  • समुद्र m ocean
  • पूरब (east)  बंगाल की खाड़ी Bay of Bengal
  • पश्चिम (west)
  • अरब सागर (Arabian Sea)
  • दक्षिण (south)
  • हिन्द महासागर (Indian Ocean)

Higher level: भूगोल- भारत के बारे में

भारत एशिया के दक्षिण उपमहाद्वीप में है । इस उपमहाद्वीप में भारत, पाकिस्तान, अफ़गानिस्तान, नेपाल, भूटान, बंगलादेश और श्री लंका हैं। भारत सबसे बड़ा है। यह लगभग २००० मील लम्बा और  १८०० मील चौड़ा है ।भारत विश्व का सातवाँ सबसे बड़ा देश है। आज भारत दुनिया का सबसे बड़ा लोकतंत्र है । भारत के संविधान के अनुसार एक धर्म निरपेक्ष देश है।

भारत  की संस्कृति बहुत पुरानी है। पुराने समय में यह कला, साहित्य और धर्म का केन्द्र था। यहाँ पहले यूनानी आये , फिर तुर्क और  मुग़ल, और  बाद में अँग्रेज़ आये । यह एक बहुभाषीय देश भी है ।

भूगोल के हिसाब से भारत के तीन हिस्से हैं।उत्तर की सीमा  पर हिमालय है। यह दुनिया का सबसे ऊँचा पहाड़ है । बीच के हिस्से में  बहुत बड़ा मैदान है। उसमें हिमालय  की चार नदियाँ – गंगा, यमुना, ब्रह्मपुत्र और  सिन्धु  बहती  हैं और ये एक विशाल मैदान बनाती  हैं । यह मैदान बहुत उपजाऊ है । यहाँ की मुख्य पैदावार चावल (धान), गेहूँ और  गन्ना हैं। इस मैदान में थार नाम का एक  रेगिस्तान जो सिन्धु नदी की तराई को गंगा की तराई से अलग करता है ।

नीचे का या  दक्षिण का हिस्सा सबसे पुराना है- हम इसे दक्खन का पठार कहते हैं । इस हिस्से में चार प्रमुख नदियाँ हैं- ये नर्मदा, कृष्णा, गोदावरी और  कावेरी हैं । चावल (धान) यहाँ की ख़ास पैदावार है। दक्षिण के  हिस्से में तीन तरफ़ समुद्र हैं – पूरब में बंगाल की खाड़ी, पश्चिम में अरब सागर और  दक्षिण  में हिन्द महासागर ।

हिन्दुस्तान में तीन ख़ास मौसम हैं –जाड़ा, गर्मी और  बरसात। उत्तर में कड़ाके की ठंड पड़ती है तो अप्रैल से जून तक सख़्त गरमी होती है। जुलाई से सितम्वर तक ख़ूब बारिश होती है। दक्षिण में क़रीब साल भर  गर्मी होती है। दक्षिण में समुद्र के किनारे  काफ़ी बरसात भी होती है।                                

हिन्दुस्तान एक कृषि प्रधान देश है और  ६५ प्रतिशत आबादी गावों में रहती है । दिल्ली, मुम्बई, कोलकता, चेन्नई, और बंगलौर महानगर हैं । मुम्बई, कोलकता और  चेन्नई, मुख्य बंदरगाह भी हैं।

भूगोल- भारत के बारे में — Pre-reading: Categorize the शब्दावली

  • भूगोल के हिसाब से from the point of view of geography
  • सीमा f border
  • हिमालय m Himalaya 
  • पहाड़ m mountain 
  • हिस्सा m part
  • मैदान m plains, field, ground 
  • नदियाँ (rivers): गंगा ( f. Ganga ), यमुना (Yamuna), ब्रह्मपुत्र  (Brahmaputra) सिन्धु (Sindhu)
  • विशाल adj huge
  • उपजाऊ adj fertile
  • पैदावार f crop
  • चावल m (धान)m, rice (paddy)
  • गेहूँ m wheat
  • गन्ना m sugar cane
  • रेगिस्तान m desert — थार m (a name)
  • तराई f basin, foothills
  • दक्खन का पठार Plateau of Deccan
  • नदियाँ (rivers):  नर्मदा (Narmada), कृष्णा (Krishna), गोदावरी (Godavari)  कावेरी (Kaveri)
  • तीन तरफ़  three sides
  • समुद्र m ocean
  • बंगाल की खाड़ी Bay of Bengal
  • अरब सागर (Arabian Sea)
  • हिन्द महासागर (Indian Ocean)
  • कड़ाके की ठंड (here) severe cold
  • सख़्त गरमी (here) very hot summer
  • कृषि-प्रधान (here) agriculture based  
  • प्रतिशत m percentage
  • आबादी f population
  • बंदरगाह m harbor, port
  • अलग करना to separate
  • बहना to flow
  • उत्तर m north
  • पश्चिम m west
  • पूरब m east  
  • दक्षिण m  south
  • उपमहाद्वीप m   subcontinent
  • भारत (India),
  • पाकिस्तान (Pakistan)
  • अफ़गानिस्तान (Afghanistan),
  • नेपाल (Nepal),
  • भूटान (Bhutan),
  • बंगलादेश (Bangladesh)
  • श्री लंका (Sri Lanka)
  • लगभग  approximately
  • लम्बा adj long
  • चौड़ा adj  wide
  • विश्व m =दुनिया f world
  • लोकतंत्र m democracy
  • संविधान m constitution
  • X के अनुसार according to X
  • धर्म निरपेक्ष adj. secular
  • संस्कृति f  culture
  • पुरानी adj ancient 
  • कला f art
  • साहित्य m literature
  • धर्म m religion
  • केन्द्र m center
  • यूनानी m Greek
  • तुर्क m Turk
  • मुग़ल m Mughal
  • अँग्रेज़ m English
  • बहु-भाषीय multilingual

Comparing Task: Warm up/homework exercise. Students compare the geography of America and India in a Venn Diagram based on the glossary and the map

भारत के मानचित्र में अरब सागर कहाँ है? - bhaarat ke maanachitr mein arab saagar kahaan hai?

शब्दावली

  • मानचित्र m = नक्शा m map
  • दिशा f Direction
  • पूर्व/ पूरब east
  • पश्चिम west
  • उत्तर north
  • दक्षिण south
  • दायाँadj right 
  • बायाँ adj left    
  • सीमा f border
  • पडोसीm neighbor
  • देश/राष्ट्रm country/nation   
  • अन्तर्राष्ट्रीय international
  • राष्ट्रीय national
  • राज्य state
  • जिला district
  • राजनैतिक adj political
  • आर्थिक adj economic
  • भौगोलिक adj physical
  • रेगिस्तान m desert
  • झील f lake
  • नदी f river
  • पहाड़m mountain
  • खाड़ी f gulf
  • द्वीप m island
  • महाद्वीप m continent
  • सागर m sea
  • महासागर m ocean
  • टापू m small island
  • वनस्पति f flora
  • खनिज m minerals
  • खान f mines    

इंडिया के मैप में अरब सागर कहाँ है?

अरब सागर जिसका भारतीय नाम सिंधु सागर है, भारतीय उपमहाद्वीप और अरब क्षेत्र के बीच स्थित हिंद महासागर का हिस्सा है। अरब सागर लगभग 38,62,000 किमी2 सतही क्षेत्र घेरते हुए स्थित है तथा इसकी अधिकतम चौड़ाई लगभग 2,400 किमी (1,500 मील) है।

अरब सागर कौन से राज्य में है?

तमिलनाडु के दक्षिण तट पर बसा कन्याकुमारी हिन्द महासागर, बंगाल की खाड़ी और अरब सागर का संगम स्थल है. यहां आप 2 समुद्रों के मिलन का खूबसूरत नजारे के साथ-साथ बहुत-सी सुदंर जगहें देख सकते हैं.

अरब सागर कौन से देश में है?

अरब सागर कऽ पर भारत कऽ अलावा जे महत्वपूर्ण देश स्थित अछि ओहिमे ईरान, ओमान, पाकिस्तान, यमन आ संयुक्त अरब अमीरात सबसँग प्रमुख छी। ... .

भारत में कुल कितने सागर है?

-पृथ्वी पर कुल पांच महासागर हैं। प्रशांत महासागर (पैसिफिक ओशन), अटलांटिक महासागर (अटलांटिक ओशन), हिंद महासागर (इंडियन ओशन), आर्कटिक महासागर (आर्कटिक ओशन) और अंटार्कटिक महासागर या दक्षिणी महासागर (अंटार्कटिक ओशन)।